Dorośli

Diagnostyka spektrum autyzmu u osób dorosłych. Diagnoza zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) stawiana jest obecnie zazwyczaj w okresie dziecięcym lub nastoletnim. W Naszej praktyce spotykamy się jednak coraz częściej z dorosłymi borykającymi się z trudnościami charakterystycznymi dla ASD, którzy nigdy nie byli diagnozowani w tym obszarze. Osoby te zgłaszają się na psychoterapię indywidualną czy grupową zwykle z rozpoznaniem zaburzeń osobowości lub z powodu zaburzeń współwystępujących (m.in. depresji, zaburzeń obsesyjno-kompulsywnych, fobii społecznej). Jak pokazują wyniki badań, jedną z przyczyn późnego lub błędnego diagnozowania w przypadku zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) jest niedostateczna wiedza specjalistów na temat ASD oraz brak właściwego wyszkolenia diagnostycznego. Wycofanie z życia społecznego oraz trudności w komunikacji bywają mylnie klasyfikowane jako objawy innych schorzeń (np. jako objawy negatywne schizofrenii prostej lub rezydualnej, lub jej fazy prodromalnej). Dorośli z ASD często diagnozowani byli w dzieciństwie jako cierpiący na zespół nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), zaburzenia opozycyjno-buntownicze czy inne zaburzenia emocjonalne i zachowania. Ponadto osoby te mają trudność z rozpoznawaniem i opisywaniem swoich stanów emocjonalnych oraz zmian w nich zachodzących, co znacznie utrudnia postawienie właściwej diagnozy.

Typowe problemy osób dorosłych z zaburzeniami ze spektrum autyzmu to m.in.:

· Trudność w tworzeniu trwałych, głębokich emocjonalnie relacji.

· Poczucie odmienności, wyobcowania.

· Trudność w przyjmowaniu perspektywy innej niż własna, odczytywaniem stanów emocjonalnych oraz intencji innych osób.

· Trudność w rozumieniu sytuacji społecznych, potrzeb innych osób.

· Specyficzne poczucie humoru lub jego brak, trudność z rozumieniem konwencjonalnych żartów.

· Tendencja do narzucania swojego zdania, trudność w przyjmowaniu postawy konformistycznej i kompromisu.

· Brak elastyczności w myśleniu, czarno-białe widzenie świata.

· Nadmierna szczerość, tendencja do nieintencjonalnego ranienia innych osób.

· Duże przywiązanie do sprawiedliwości, kłopot z pogodzeniem się, że świat bywa miejscem nieprzewidywalnym i niesprawiedliwym.

· Trudność z utrzymaniem pracy.

· Trudności w nawiązaniu i podtrzymywaniu rozmowy towarzyskiej.

· Dyskomfort podczas kontaktu wzrokowego.

· Nadwrażliwość na dźwięki lub zapachy, które nie przeszkadzają innym.

· Lęk społeczny.

· Przywiązanie do rutyny, powtarzalności, trudność w akceptowaniu zmian.

Postawienie prawidłowej diagnozy oraz określenie poziomu funkcjonowania pacjenta ma kluczowe znaczenie dla ustalenia odpowiedniej formy pomocy i wsparcia. Schemat diagnozy zaburzeń ze spektrum autyzmu w przypadku osób dorosłych w Naszym Ośrodku obejmuje:

1. Badanie psychologiczne – test ADOS-2.

Protokół obserwacji zachowania pod kątem autyzmu ADOS (Autism Diagnostic Observation Schedule) stanowi jedno z najpopularniejszych i najwyżej cenionych narzędzi diagnostycznych, wykorzystywanych w rozpoznawaniu zaburzeń ze spektrum autyzmu. Obecnie obowiązuje zmodyfikowana i rozwinięta wersja narzędzia – ADOS-2. W Naszym Ośrodku posługujemy się oryginalną, wystandaryzowaną polską wersją protokołu. ADOS-2 składa się z pięciu niezależnych modułów, umożliwiających badanie nieprawidłowości charakterystycznych dla spektrum autyzmu u osób w różnym wieku i na różnych etapach rozwoju językowego. Moduł 4 ADOS-2 (Autism Diagnostic Observation Schedule, Secon Edition), stanowi element procesu diagnostycznego w kierunku zaburzeń ze spektrum autyzmu. Moduł 4 przeznaczony jest dla starszych nastolatków i osób dorosłych posługujących się płynnie mową i posiadających pewien stopień niezależności w podejmowaniu codziennych decyzji. Zadania Modułu 4 bazują na umiejętnościach społecznych, komunikacyjnych i językowych, istotnych w diagnozie zaburzeń ze spektrum autyzmu. Zadania łączą nieustrukturyzowane dialogi z seriami ustrukturyzowanych sytuacji i pytań wywiadu, prowokujących pojawienie się istotnych diagnostycznie zachowań.

Jak przygotować się do badania?

· Całość procedury badania testem ADOS-2 trwa ok. 2 godzin – przygotowanie materiałów, badanie, analiza wyniku.

· Prosimy także o przygotowanie i zabranie ze sobą dotychczasowej dokumentacji medycznej.

2. Konsultacja psychologiczna/psychoterapeutyczna.

· Wywiad z pacjentem dotyczący jego rozwoju i funkcjonowania w różnych środowiskach, dotychczasowych sposobów radzenia sobie z trudnościami, sytuacji rodzinnej.

· Analiza dotychczasowej dokumentacji medycznej i psychologicznej.

· Po wykonanym badaniu następuje omówienie wyników oraz wydanie opinii psychologicznej.

3. Do postawienia pełnej diagnozy medycznej konieczna jest konsultacja psychiatryczna.